| วักกัง “ไต” แล้วทำไม ไปเรียกม้าม เรียกกันผิด ก็ผิดตาม อยู่อย่างนั้น ปิหะกัง เรียกว่าไต ทำไมกัน ก้อน”ม้าม”นั้น เรียกเสียใหม่ ให้ถูกควร คราเผลอผิด ยึดติดกัน ไม่ทันเฉลียว ครั้นจะแก้ แค่นิดเดียว ลำบากล้วน ปล่อยตามเลย เฉยตามกัน มิทันทวน จึงความหมาย กลายเรรวน มาข้านาน |
| วกุกํ (บาลี) = “ไต” วกุกนฺติ เอกพนุธนา เทว มํสปิณฺฑิกา คำว่า วักกัง ได้แก่ก้อนเนื้อสองก้อนมีขั้วเดียวกัน (คือมีเส้น เลือดแดงใหญ่เส้นเดียวกัน เข้าเลี้ยงที่ขั้วไตทั้งสอง) ด้วณฺณโด มนุทรดุติ ปาลิภทุทกฏฐิวณุณ์ (โดยสี) วักกังนั้น สีแดงอ่อน ดุจสีเม็ดทองหลางป่า สณฐานโด ทารกานํ ยมกกีฬาโคพักสณฐานํ เอกาณฺฏปฏิพทฺธอมฺพผลทฺวยสณฐานํ วา (โดยสัญฐาน) มีลักษณะคล้ายลูกสะบ้าคู่ที่เด็กๆ เล่น หรือ คล้ายผลมะม่วงแฝด ติดอยู่ในข้วเดียวกัน โอกาสโต คลวาฏกา นิกฺขนฺเตน เอกมูลเลน โถกํ คนฺตวา ทวิธา ภินฺเนน กูลนุหารุนา วินิพนฺธํ หุตฺวา หทยมํสํ ปริกฺขิปิตฺวา ฐิตํ (โดยช่องที่อยู่) วักกะเป็นก้อนเนื้อมีเอ็นใหญ่ (เส้นเลือดแดง ใหญ่) รัดไว้ (ยึดไว้) เอ็นใหญ่ (เส้นเลือดแดงใหญ่) ที่ว่านี้ โคนเป็นเส้นเดียวออกจากหลมคอไปหน่อยจึงแยกเป็นสอง รัด(ยึด)วักกะไว้ (คือเส้นเลือด Aorta แยกเป็น Renal arteries ร้าย-ขวา นำเลือดไปเลี้ยงไตทั้งสอง) ตัววักกะ (สองก้อน) นั้น โอบอยู่รอบ (อยู่สองข้าง) ของเนื้อหัวใจ ใน คัมภีร์บาลือธิบายเพิ่ม ว่า ไตอยู่ข้างกระดูกสันหลัง แถวบั้น เอวทั้งสองข้าง (ตรงกับกายวิภาคทางการแพทย์ของไต คือ อยู่หลังช่องท้อง บริเวณบั้นเอว) • Vakka (Pali in English) ตรงกับ Kidney (อังกฤษ) แปลว่า ไต (ไทย) • วักกะ (พจนานุกรมราชบัณฑิตสถาน 2554) แปลว่า ไต (อธิบายว่า อวัยวะคู่หนึ่งของคนและสัตว์ อยู่ใน ช่องท้องใกลักระดูกสันหลัง ทำหน้าที่ขับของเสีย ออกมากับน้ำปัสสาวะ) | ปิหกํ (บาลี) = “ม้าม” ปิหกนฺติ อุทรชิวฺหามํสํ คำว่า ปิหะกัง ได้แก่เนื้อ มีลักษณะเป็นลิ้นอยู่ในท้อง ตํ วณฺณโต นิลํ นิคฺโคณฺฑิปุปฺผวณฺณํ (โดยสี) ปิหกะนั้น มีสีครามอ่อน ดุจสีดอกคนทิสอ สณฺฐานโต สตฺตงฺคุลปฺปมาณพนฺธนํ กาฬวจฺฉชิวฺ หาสณฐานํ (โดยสัญฐาน) ลักษณะดังลิ้นลูกโคดำ มีขั้วยาวประมาณ 7 นิ้ว (มีขนาดทางขั้วคือด้านในตามยาว ประมาณ 7 นิ้ว) โอกาสโต หทยสฺส วามปสฺเส อุทรปฏลสฺส มตฺถกปสฺสํ นิสาย ฐิตํ ยสฺมึ ปหรณปฺปหาเรน พหิ นิกฺขนฺเต สตฺตานั ชีวิตกฺขโย โหติ (โดยช่องที่อยู่) ตั้งอยู่ติดช้างบนของพื้นท้อง (หลังคาหรือ เพดานของช่องท้อง คือกระบังลมหรือ diaphragm) ข้าง ายของหัวใจ ซึ่งเมื่อมันออกมาข้างนอก (หากม้ามโตยื่น ออกจากขอบชายโครง) โดนทำร้ายด้วยเครื่องประหาร (หากถูกต่อยหรือทุบตีจนม้ามแตก) สัตว์ทั้งหลายก็จะ สิ้นชีวิต (ตกเลือดในช่องท้อง เสียเลือดจนตาย) Pihaka (Pali in English) ตรงกับ Spleen (อังกฤษ) แปลว่า ม้าม (ไทย) ปิหกะ (พจนานุกรมราชบัณฑิตสถาน 2554) แปลว่า ม้าม (อธิบายว่า อวัยวะภายในร่างกายริม กระเพาะอาหารข้างซ้าย มีหน้าที่ทำลายเม็ดเลือด แดง สร้างเม็ดน้ำเหลือง และสร้างภูมิคุ้มกันของ ร่างกาย) |
| ในบทสวด ทวัตติงสาการะปาฐะ ที่แสดง อาการ ๓๒ ในร่างกาย จึงควรสวดให้ถูกเสียใหม่ ว่าดังนี้ : |
| อะยัง โข เม กาโย อุทธัง ปาทะตะลา, อะโร เกสะมัตถะกา, ตะจะปริยันโต, ปูโร นานัปปะการัสสะ อะสุจิโน, อัตถิ อิมัสมิง กาเย, เกสา โลมา… อัฐิมิญชัง วักกัง หะทะยัง ยะกะนั่ง กิโลมะกัง ปีหะกัง ปัปผาสัง (เรื่อยไปจนจบ ดังนี้) | กายของเรานี้แล เบื้องบนแต่พื้นเท้าขึ้นมา เบื้องต่ำแต่ปลายผมลงไป มีหนังทุ้มอยู่เป็นที่สุดรอบ เต็มไปด้วยของไม่สะอาด มีประการต่างๆ มีอยู่ในกายนี้ คือ ผมทั้งหลาย คือ ขนทั้งหลาย…. เยื่อในกระดูก ไต หัวใจ ตับ พังผืด ม้าม ปอด…. |